DÜNYA MIRAS LISTESINDE TÜRKIYE
Bütün insanligin ortak mirasi olarak kabul edilen evrensel degerlere sahip kültürel ve dogal sitleri dünyaya tanitmak, toplumda sözkonusu evrensel mirasa sahip çikacak bilinci olusturmak ve çesitli sebeplerle bozulan, yokolan kültürel ve dogal degerlerin yasatilmasi için gerekli isbirligini saglamak amaciyla UNESCO’nun 17 Ekim – 21 Kasim 1972 tarihleri arasinda Paris’te toplanan 16. Genel Konferansinda sorunun uluslararasi bir sözlesme konusu yapilmasina karar verilmis ve 16 Kasim 1972’de “Dünya Kültürel ve Dogal Mirasinin Korunmasina Dair Sözlesme” kabul edilmistir. Türkiye, bu sözlesmeyi 23 Mayis 1982 tarihinde onaylanmis ve 1983 yilinda Resmi Gazetede yayinlanarak yürürlüge girmistir.
2000 yili sonu itibariyle Dünya genelinde Dünya Miras Listesine kayitli 690 kültürel ya da dogal varlik bulunmaktadir. Bunlarin 530 tanesi kültürel/arkeolojik sit, 137 tanesi dogal sittir. 23 tanesi ise karma (kültürel/dogal) sittir. Her yil gerçeklesen Dünya Miras Komitesi toplantilari ile bu sayi artmaktadir. Ülkemiz, Kültür ve Tabiat Varliklarini Koruma Genel Müdürlügünün sorumlulugu altinda yürüttügü çalismalar neticesinde bugüne kadar Dünya Miras Listesine 9 adet varligimizin alinmasini saglamistir. Bu varliklardan; Istanbul, Safranbolu, Bogazköy, Nemrut Dagi, Xanthos-Letoon, Divrigi Ulu Camii ve Darüssifasi, Truva Arkeolojik Kenti kültürel, Pamukkale ve Göreme-Kapadokya hem kültürel, hem dogal miras olarak listeye alinmistir.
1- Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) : Mimar Sinan’in Ustalik Dönemi eseri ve mimarlik sanatinin en görkemli örneklerinden biri olan Selimiye Camii ve Külliyesi 16. yy.’da Sultan III. Selim adina yaptirilmistir. Ustalik, isçilik ve malzemesi ile Türk mermer islemeciliginin seçkin bir örnegi olarak adaylik için önerilmektedir.
2- Bursa ve Cumalikizik Osmanli Kentsel ve Kirsal Yerlesimleri : Ilk kez M.Ö. 200 yilinda yerlesim görmüs olan Bursa, Roma ve Bizans dönemlerinden sonra Osmanlilarin ilk baskenti olarak en görkemli yillarini yasamistir. Osmanlilarin ilk alti padisahi döneminde yapilmis olan 127 cami, 45 türbe, 34 medrese, 25 han, 37 hamam ve 14 imarethane ile Bursa Merkezi ve Osmanlilarin Bursa’yi fethi sirasinda lojistik destek görevi gören gelenekleri, geleneksel mimarisi ve yasam biçimi ile Osmanli köyü olarak yasayan Cumalikizik Köyü adaylik listesinde yer almaktadir. Özellikle Bursa Il merkezinin listede yer almasi Türk-Islam mimarliginin dünyaya tanitimi açisindan da yararli olacaktir.
3- Konya Selçuklu Baskenti : 12. ve 13. yy’da Selçuklu Türklerinin baskenti olan Konya, Selçuklularin Asya’dan getirdigi sanatsal ögelerin ve tas isçiliginin en görkemli eserlerini barindirir. Konya Kalesi, Alaaddin Camii, Sirçali Medrese ve birçok irili ufakli camii ve mezar Konya’daki Selçuklu anitlarinin örnekleridir. Halen yasayan bir kent olarak Selçuklu mimarisi, uygarligi ve kültürel geleneklerinin tek örnegidir.
4- Alanya Kalesi ve Tersanesi : Alanya’nin Helenistik dönemlere dek tarihlenen kalesi Roma, Bizans ve son olarak da Selçuklulara ev sahipligi yapmistir. Kalede bulunan Selçuklu sarnici, Bizans Kilisesi, Sultan Sarayi ve Selçuklu hamami kalintilari geleneksel kent dokusuyla bütünlesmistir. Tarihi Alanya Tersanesi ise Selçuklular tarafindan yapilmis ve bugüne dek korunabilmis tek tersane olma özelligini tasimaktadir.
5- Selçuklu Kervansaraylari (Denizli-Dogubeyazit Güzergahi) : Orta Asya’daki göçebe Türk boylarinin geleneksel yasam biçiminden esinlenerek Selçuklu Dönemi kültür ve mimarisinde önemli bir yer tutmus olan kervansaraylar ve hanlar en çok bu dönemde çesitlenmis ve Anadolu mimarisini de etkilemistir. Ülkemizin sinirla disinda Asya’ya da uzanan bu güzergah üzerinde yer alan kervansaray ve hanlar Denizli-Dogubeyazit kervan yolu örneklenerek Dünya Miras Listesine “Kültürel Peyzaj” olarak önerilmektedir.
6- Ishak Pasa Sarayi (Dogu Anadolu Bölgesi) : 18. yy’da insa edilen ve Topkapi Sarayi’nin küçük bir örnegi olan Ishak Pasa Sarayi tas oymaciligi ve bezemelerinde hanlar ve kervansaraylar güzergahi üzerinde yer almasi nedeniyle Iran’dan Anadolu Selçuklu devletine, Gürcistan’dan Kafkasya’ya kadar çok degisik kültürlerin izlerini tasimaktadir ve özellikleri ile Dünya Miras Listesine önerilmektedir.
7- Harran ve Sanliurfa Yerlesimleri (Güneydogu Anadolu Bölgesi) : Peygamberler Sehri olarak bilinen Sanliurfa, Yukari Mezopotamya’nin bereketli ovalarinda kurulmus tarihi bir yerlesimdir ve yöresel mimari ve geleneksel tas isçiliginin en güzel örnekleri olan çok sayida tarihi, dini, resmi ve sivil mimari örnekleriyle bezenmistir. Kentin güneyinde yer alan Harran ise tarihi sehir surlari, geleneksel konik çatili kerpiç evleri ve birçok Islam alimini yetistiren Harran Islam Üniversitesi ile benzersizdir.
8- Diyarbakir Kalesi ve Surlari
iyarbakir Kalesi 5.500 metre uzunlugundaki surlari ile Dünyada Çin Seddi’nden sonraki en uzun ve en korunmus sehir surlari ve hala yasattigi ortaçag havasi ile Dünya Miras Listesine önerilmektedir.
9- Mardin : Dogal yapi ile insan etkilesimi sonucu ortaya çikan tas mimarisinin benzersiz dini ve geleneksel yapilarini barindiran Mardin, bir ortaçag kenti görünümüyle “kültürel peyzaj alani” olarak Dünya Miras Listesine önerilmektedir. http://www.nuvis.com.tr/mardin
10- Ahlat Eski Yerlesimi ve Mezar Taslari (Dogu Anadolu Bölgesi) : Van gölü kiyisinda yer alan ve tarihi Urartulara kadar inen Ahlat yerlesimi ve Selçuklu dönemi tas isçiligi, inanislari ve yasam biçimini en güzel sekilde yansitan mezar taslari ve anit eserleri ile Dünya Miras Listesine önerilmektedir.
11- Sümela Manastiri (Trabzon) : Altindere vadisi’nin dik yamaçlarinda dogal yapi ile bütünlesen manastir kompleksi tasarim, malzeme, mimarlik ve isçilik açisindan essiz bir yapi olarak adaylar arasinda yer almaktadir.
12- Alahan Manastiri (Akdeniz Bölgesi) : M.Ö. 5. yy baslarinda yapildigi bilinen ve dogal yapi ile bütünlesmis olan Alahan Manastiri, bir manastir ve ona bagli kilise ile müstemilat yapilarindan olusmakta ve malzeme, tasarim ve yapidaki süslemeleri ile Bizans Dönemi dini mimarisinin ender örneklerinden biri olarak Dünya Miras Listesine önerilecek adaylar arasindadir.
13- St. Nicholas Kilisesi (Akdeniz Bölgesi) : Milattan önce 5. yy’a ait bir Likya yerlesimi olan Myra antik kenti ve kentte yer alan St. Nicholas Kilise kompleksi ve farkli dönemlere ait yapilar barindiran Bizans dini mimarisinin önemli bir örnegidir.
14- St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Çevresi (Akdeniz Bölgesi) : St. Paul’un dogum yeri olarak bilinen Tarsus St. Paul Kilisesi ve kuyusu ruhani bir merkez olarak mevcut geleneksel kent dokusu ile bütünlesmis biçimiyle, Dünya Mirasi endikatif listesindedir.
iyarbakir Kalesi 5.500 metre uzunlugundaki surlari ile Dünyada Çin Seddi’nden sonraki en uzun ve en korunmus sehir surlari ve hala yasattigi ortaçag havasi ile Dünya Miras Listesine önerilmektedir. 
